De Munt

Sonia is een consultant. Ze steekt hevig haar vinger op als we zoeken naar een geschikte case in het kader van een workshop ‘trauma in organisaties’. Sonia is Nieuw-Zeelandse, werkt voor de Munt in Zuid Afrika en we zijn in Sydney, voor de Australasian Intensive: honderd deelnemers bij elkaar, vele nationaliteiten. We kijken uit over de oceaan. Kookaburra’s, een soort grote ijsvogels schaterlachen op de grasvelden om ons heen. Er is overigens een handvol coaches en consultants uit Zuid Afrika aanwezig.

Sonia vertelt dat het directieteam van de Munt, de organisatie die munten slaat, gefragmenteerd is. Als ik vraag of ze toegang tot hen heeft zegt ze: ‘Ja, ik begeleid het team en coach de algemeen directeur’. ‘Drie jaar geleden is er binnen de organisatie goud gestolen, en de dader of daders zijn nooit gevonden… Ik wil graag beter begrijpen wat er aan de hand is en wat ik kan doen’.

Sonia wekt een doortastende indruk. Toch, als ik haar lichaamshouding lees, schuift ze zichzelf steeds meer verstarrend achter in haar stoel. Vóór haar leg ik als een halve cirkel een shawl die ik leen van een van de deelnemers, als een scherm of grens. Meteen voelt Sonia zich beter. Mmmmm… sterke aanwijzingen voor een trauma-veld.

We beginnen met het bedrijf op te stellen. Staat niet heel sterk. Dan komt de algemeen directeur erbij. Meteen aan zijn bewegingen is te zien dat hij een marionet is van een grotere kracht buiten het systeem, én dat hij geofferd zal worden. Sonia: ‘De directeur is er nog niet zo lang, hij is jong en hij is zwart’.
De andere teamleden komen erbij. Die vertegenwoordigen meteen ook verschillende divisies: Productie, Sales en de aandeelhouders. Inderdaad gefragmenteerd, én elkaar in een klem houdend.

Wat nu? Bij me op komt om ‘de oorspronkelijke diefstal’ op te stellen. Wellicht diefstal in Zuid-Afrika, van mineralen, goud misschien? Maar we laten het open. De representant van de oorspronkelijke diefstal staat buiten het team, maar heeft overduidelijke invloed. Dan laat ik de directeur, die inmiddels aan het afdruipen lijkt te zijn, ‘de oorspronkelijke diefstal’ midden in het team zetten, op de plaats waar de directeur zelf eerst stond. En dan zegt de diefstal: ‘Í rule’; ‘Ík beheers het hier’.

Nu dit is uitgesproken wordt iedereen wat meer beweeglijk, inclusief Sonia. Aan háár vraag ik een representant uit te zoeken voor datgene, dat mét de diefstal verloren is gegaan. ‘Onschuld’, fluistert ze, waarna zij en de directeur de verloren gegane onschuld weer terugbrengen in het team. De organisatie ontspant zichtbaar en de teamleden beginnen zich spontaan te hergroeperen in de richting van een eenheid. Sonja zelf loopt nu ook vrijelijk door de opstelling heen.

Toch is er nog meer, maar wat?

Als de opstelling eigenlijk al is afgelopen, komt er opeens een beeld op: we vragen twee mensen om op te staan en de ‘systemische aandeelhouders’ van de Munt te zijn. Ongetwijfeld representeren zij grote groepen uit de Zuid-Afrikaanse samenleving: mensen die een hoge prijs betaald hebben voor het werken in de mijnen, of het land dat daarvoor ontgonnen werd, mensen, die er aan verdiend hebben, allen. Het wordt opeens doodstil in de zaal.

Even later gaat iedereen staan. Mensen uit meer dan tien verschillende landen. En ieder kijkt naar de twee representanten. De groeperingen in haar of zijn land die de systemische aandeelhouders van de bodemschatten zijn, én datgene dat met het ontginnen ervan verloren is gegaan. Velen zijn diep geraakt. Een nieuw besef begint te groeien. Hoe kijken we eigenlijk naar onze bodemschatten? Wie is of zijn de eigenaren ervan? Wat gaat er met het winnen ervan verloren?

Verder gaan met de workshop voelt raar. Energetisch zijn we klaar. Iedereen in de zaal voelt dat en beaamt dat. In stilte.

Een dag later komt Sonia me bedanken omdat ze zich opgelucht voelt. Én omdat ze ideeën gekregen heeft over wat ze met het directieteam van de Zuid-Afrikaanse Munt kan doen.