Flow…gaaf of een gevangenis?

Flow, wat is dat eigenlijk?

De meeste definities beschrijven een tijdelijke toestand, van een paar uur ofzo. Zoiets als: flow gaat over een staat van bewustzijn waarin je volledig opgaat in je bezigheden. In goed Nederlands kun je flow omschrijven als de perfecte harmonie. Vaak als je iets in een flow doet, ben je verbaasd wanneer je na een tijdje op je telefoon of horloge kijkt en ontdekt hoeveel tijd er ondertussen verstreken is.

Je bent super gefocust urenlang heel productief aan het werk. Alles gaat lekker. Je hebt geen besef van tijd en voelt je onoverwinnelijk. Alsof je net je energiekick krijgt van het sporten. Dan heb je dus een hele goede flow.

Flow wordt ook wel omschreven als ‘Volledig ondergedompeld zijn in een gevoel van energieke focus, volledige betrokkenheid en plezier in het proces van de activiteit.’ Er is veel meer over geschreven, concrete behulpzame dingen om meer begrip te krijgen op dit soort flow en zelfs zijn er vele tips om die fijne staat van flow te kunnen helpen activeren.

Dit soort flow valt zeker in de categorie ‘gaaf’.

Ik wil het hebben over een ander soort flow. De flow die je soms een langere tijd kunt voelen in je leven, alsof je op het juiste spoor zit met hoe het op dat moment gaat qua relatie, gezin, familie en/of werk & inkomen. En in dit soort flow is het niet zo dat alle dagen perfect zijn, je kunt baaldagen en improductieve dagen hebben, maar in de grote lijn voel je wel iets dat je dan zou kunnen beschrijven met in Flow zijn. Het gaat je over het algemeen voor de wind, natuurlijk is er hier en daar wel iets dat je zou kunnen verbeteren, of waardoor je nog tevredener zou worden, maar èigenlijk heb je heel weinig te klagen. Dat soort flow is waar ik het vandaag over wil hebben.

Dat soort flow is waar ik in dit artikel vanuit de drie overlevingsmechanismen over schrijf en waarin ik deel over mijn ervaring van dit jaar. Overigens: wat mij betreft is dit systemisch onderzoek in progress, dus je vragen, twijfels en aanvullingen zijn welkom.

Eerst even kort mijn vertrekpunt als het gaat over de overlevingsmechanismen en hoe die samen een langdurige ervaring van flow kunnen vormen.

Het eenheids- of groepsgeweten is een mechanisme van waaruit we bewust kunnen handelen. Het is het domein van de wil en de plannen. Het is het domein van doelen stellen, van ambities hebben en weten wat jij wilt van het leven. Overigens, dit is ook het domein van de meningen en oordelen, dus vanuit dit geweten zou je het ‘oordeel’ vellen of de flow ‘gaaf’ is of ‘een gevangenis’.

Het systeemgeweten is een onbewust mechanisme en zou je kunnen duiden als het domein van de patronen. Van de ‘zo doen we dat hier’. Veelal onbewust heeft dit mechanisme ons allemaal, vanuit onze familiehistorie en vanuit onze jeugd gevormd tot wie we zijn. We hebben –of we dat nou leuk vonden of niet- allerlei patronen geleerd, die ons hebben geholpen om te komen tot waar we vandaag zijn. Dus dit is ook het domein van ‘hier ben ik goed in’. Het is ook het domein waar onbewuste beloftes en opgaves vandaan komen. Bijvoorbeeld de studie doen waar je vader of moeder geen toegang toe had, ervoor zorgen dat geen kind meer hoeft te lijden omdat je in je omgeving te vaak kinderen hebt zien lijden, of zelf zo’n kind was.

Het evolutionair mechanisme, Hellinger noemde dit Geist of Spiritmind, is het domein van het grotere geheel, van het leven op aarde, van het leven dat zich rücksichtslos dóór ontwikkelt. Het is het domein van wat het leven van jou wil. Van je bestemming, je bedoeling, je levenspad. Mensen kunnen soms voelen dat ze in dienst zijn van de volgende generaties. Alsof er vanuit toekomstig potentieel op jou in het hier en nu een beroep wordt gedaan.
Het is ook het domein van waaruit grote gebeurtenissen en wakeupcalls op je pad kunnen komen, die een onmiddellijke ‘game changer’ zijn. Die je confronteren met dat, hoe het tot nu toe ging, wat je tot nu toe deed, of hoe je dat deed, voorbij is of voorbij aan het gaan is. Dat in de toekomst wellicht wat anders van je wordt verlangd als dat je nu geeft/doet.
En als je dat durft onder ogen te zien, durft te erkennen, dat het je brengt in een tijdelijk niemandsland. Waar het oude steeds meer losgelaten kan worden en waar het nieuwe kan gaan ontstaan. Alleen vertelt niemand je hoe lang het duurt voordat het nieuwe vorm zal hebben gekregen. Je bent overgeleverd aan het Niet Weten.

Je kunt je bijvoorbeeld ook afvragen vanuit welk mechanisme zoiets als ‘mijn missie’ komt. Is dat vanuit 1: de wil/plannen, vanuit 2: systeem/systemen die mij onbewust op die missie zetten en houden of vanuit 3: vanuit toekomstige generaties of vanuit iets als de gevoelde levensmissie? Of vanuit de combinatie van die drie…?

Nou is mijn vermoeden, dat wanneer de ingrediënten in jouw leven matchen met wat jij wilt en belangrijk vindt, met waar je goed in bent en wellicht wat vanuit je achtergrond wordt verwacht en met wat je bestemming is, dat DAT het gevoel geeft van FLOW. Dat het klòpt als het ware. (en nogmaals, dat betekent niet dat je iedere dag juicht van geluk, maar overall heb je het goed en ben je lekker bezig).

En ik denk dat het nog meer als flow voelt als die wisselwerking actief is en niet statisch. Dat je zowel voelt dat je je potentieel vrij in kunt zetten, en dat je nèt wat overvraagd wordt, zodat je wel groeit en ontwikkelt en het niet eentonig wordt.

Nu, laat mij jullie ter illustratie wat meenemen in mijn ervaring om naar het punt van ‘cool’  of gevangenis’ te gaan. Als je mij in februari van dit jaar (2020) vroeg hoe het met me ging, dan was het antwoord zoiets als: heel goed. Ik ben wel heel druk, maar ik doe echt geweldige dingen en ik ben blij dat ik die mag doen. Ik leer en ontwikkel veel. Ik heb ook nog voldoende tijd voor mijn man en kinderen. En ik heb inmiddels ook geleerd om iedere dag wat mindful momenten voor mezelf te hebben. Sporten lukt ook met regelmaat. Eigenlijk allemaal helemaal goed.

Oh en met het Bert Hellinger Instituut gaat het ook goed. Te goed misschien wel, heel 2020 is volgeboekt, maar ja daar mag je niet over klagen als ondernemer 😉

Dus: niks meer aan doen Bar, je hebt het helemaal voor elkaar!

En Toen Kwam Corona. En na de eerste paar weken ‘crisismanagement’ kwam het, de STOP. Van die grote betonnen blokken die gebruikt worden om een weg volledig af te sluiten, die waren voor mijn neus neer gezet. Het ging niet slecht, ik hoefde niet te huilen, het ging niet goed, ook niet in de stemming om te lachen, ik wist eenvoudig niet hoe het ging. Dat bleek de start van een periode van herbezinning. Wat wil het leven eigenlijk van mij?

Het onderzoeken waar die weerstand mee te maken had bracht mij in het systeemgeweten en bij het verhelderen van enkele van mijn diepste patronen.

En vanuit de daarna hervonden rust en stevigheid, kwamen er allerlei vragen vanuit het persoonlijk geweten. Hoe hard wil ik eigenlijk werken? Hoe veel wil ik beschikbaar zijn voor mijn man en onze kinderen? Als ik later wil terugkijken op een ‘goed’ leven, hoe ziet dat er dan uit? Van alle activiteiten die onderdeel uitmaken van ‘mijn werk’, welke ga ik van stralen en welke doen mij minder? Dat leidde tot een aantal besluiten als ‘parttime’ werken, de oppas een dag minder laten komen, mijmeren over golfen met mijn man of wandelen met een vriendin op vrijdag, etc.

En toen ik hierover sprak met mijn collega Sandra, onze officemanager, floepte uit mijn mond: ‘eigenlijk was die prachtige flow van voor Corona een gevangenis!’

En toen floepte uit haar mond: ‘Maar dat was het ook voor het BHI en voor ons op kantoor! Wij zaten ook echt in een fijne flow, helderheid onderling, wie van wat was. Hard werken, dat wel en ook hard lachen. Maar nu besef ik, dat we door de constante groei en vraag naar bepaalde opleidingen, zo werden geleid, dat we een heel aantal dingen niet meer deden, die wel belangrijk zijn.’

Ook op organisatieniveau kan flow (zeg maar een staat van ‘moeiteloos succes’) dus een gevangenis vormen…

En wellicht heb jij ook iets dergelijks ervaren als gevolg van de lockdown. De lockdown is wat mij betreft één voorbeeld van het evolutionair mechanisme, die bij jou het effect kan hebben van een wakeup call of game changer. Er kunnen heel veel andere ontwikkelingen en gebeurtenissen het effect hebben van STOP en je in een periode van reflectie brengen. Overigens kan de STOP ook komen vanuit het persoonlijk geweten. Dat je zelf beseft iets niet meer te willen, of dat je omgeving je een spiegel voorhoudt. Er hoeft heus niet altijd iets ‘groots’ te gebeuren om opnieuw een balans op te maken.

Overigens, als je langs de drie mechanismen wilt onderzoeken hoe het zit met jouw flow, dan kun je uitstekend terecht bij de online workshop van Bibi Schreuder op 31 oktober 2020.

Barbara Hoogenboom

Oktober 2020