Musica, daar zitten systemen in!

Welk liedje kan jou onmiddellijk op een systemische laag brengen? En wat wordt er dan – als je dat tenminste in woorden kunt vatten – getriggerd en bewogen?

Voor mijzelf is muziek voeding voor de ziel. En dan vooral Italiaanse muziek. Dat was het al voordat ik de taal machtig was en dat is het ook nu ik de taal spreek. Daarom neem ik je mee op een muzikale reis langs drie liedjes van mijn favoriete ‘cantautore’ (singer-songwriter): Fabrizio de André (1940-1999), of ook wel Faber genoemd. Waar dat kan maak ik een link naar een systemisch thema. En ik zou vooral zeggen: luister en laat je raken.

Fabrizio de André is in Nederland vrij onbekend, maar is in Italië een cultureel fenomeen. Een man die eigenlijk niet van het podium hield en het liefste op zijn boerderij op Sardinië met de koeien bezig was. Een rebel ook, getuige zijn lijfspreuk ‘sempre in direzione ostinata e contraria’, wat zoveel betekent als: altijd tegen de stroom mee.

Een man die vanuit zijn diepste wezen verbonden was met allen die aan het randje van de maatschappij stonden of die om welke reden dan ook onrecht werden aangedaan. Om dit te kunnen doen moest hij disloyaal worden aan zijn welgestelde familie. Zijn vader, vice-burgemeester van Genua, had een carrière in de rechten voor hem voorzien. Maar de evolutionaire kracht had een ander plan met Faber.

Ik ben benieuwd hoe deze drie liedjes bij jou resoneren!

1. Fiume sand creek
Of: erkennen van de naakte waarheid

“Sotto una luna morta piccola dormivano senza paura”:
“Onder een kleine (dode) maan sliepen ze zonder angst”

Het nummer van de ‘sand creek’ vertelt over de slachting van kinderen, vrouwen en ouderen van de Cheyenne indianen in de nacht van 29 november 1864 door een groep vrijwilligers van het 7e cavalerieregiment van het Amerikaanse leger. Voor mij gaat dit nummer over het erkennen, of ten minste onder de aandacht brengen, van de naakte waarheid: het stelselmatig uitmoorden van inheemse volkeren overal ter wereld. En daarmee gaat het ook over het laten verdwijnen van hun wijsheid.  Wanneer je verder uitzoomt gaat het over het verdwijnen van de verbondenheid van mensen met de natuur en met de Great Spirit. En dus ook met het verdwijnen van de connectie met onszelf, in ons mens-zijn.

2. La canzone di Marinella
Of: een eerste orde interventie

“E come tutte le più belle cose, vivesti solo un giorno, come le rose”:
“Zoals alle prachtige dingen, leef ook jij maar één dag, gelijk aan een roos”

Dit liedje zou je kunnen zien als een eerste orde interventie: een interventie gericht op het oplossen van het probleem. Dus niet op een inzicht, bijvoorbeeld over waar iemand zo hard voor aan het werk is voor het systeem, maar een oplossing.  De interventie in dit nummer is het draaglijker maken van de dood en het levenseinde. In dit geval de dood van een prostituee die in een rivier nabij Milaan werd gevonden. Faber las erover in de krant en besloot haar met dit liedje een zoete, tragische maar romantische dood te schenken, waarbij ze eerst haar ware liefde vindt alvorens te sterven.

3. L’infanzia di Maria 
Of: het lot steeds maar verlaten te worden

Met het album La Buona Novella (“het goede nieuws”) was Faber de eerste in Italië die met zijn muziek ageerde tegen de manier waarop de katholieke kerk haar macht misbruikt. In dit liedje, gebaseerd op het proto-evangelie van Jakobus, voert hij ons mee langs de jeugd van Maria, die op haar derde door haar ouders werd verlaten en naar een tempel werd gebracht.

Daar leerde ze van een engel de tijd af te leiden uit de dagelijkse gebeden. En zo werd ze twaalf, werd ze ongesteld en daarmee vrouw. En dus ‘impura’, ‘onrein’. Verjaagd uit de tempel vanwege haar vrouw-zijn weet ze zich opnieuw verlaten en moest er in de omgeving een man gezocht worden. Het lot viel op Josef. Een oude weduwnaar, reeds vader van veel kinderen, die Maria niet als zijn vrouw zag maar als een extra mond te voeden. Hij heeft, in de woorden van Faber ‘te droge vingers om zich om een roos te kunnen sluiten’. En meteen nadat hij Maria bij hem thuis heeft gebracht, verlaat Josef haar omdat hij moet werken als timmerman ver buiten Judea. Hij zou 4 vier jaar wegblijven.

Hier eindigt dit lied, maar niet het verhaal van Maria. Verderop in het album La Buona Novella vinden we misschien wel haar ultieme smeekbede om niet opnieuw verlaten te worden, zij het nu door haar zoon die tot het kruis is veroordeeld, als De André haar de volgende woorden laat uitroepen:

“Se non fossi stati figlio di Dio, t’avrei ancora per figlio mio”:
“Als je niet de zoon van God was geweest, had ik je nog als mijn zoon gehad”

Zo bezien zijn alle momenten van verlaten worden wellicht een oefening geweest dit zware moeder-lot te dragen.

Nieuwsgierig geworden?
Luister deze selectie!

Of ga naar de systemische playlist
van het Bert Hellinger Instituut!