Dure Bril

Ze wil me even wat vragen over haar project om een samenwerkingsprogramma te starten op een school uit een arme wijk en een school uit een dure wijk in Brazilië. Overigens verspreekt ze zich en zegt niet ‘poor barria’ maar ‘pure barria’.

Ik vraag haar wat haar wens is met dit project. Ze hoopt dat de kinderen uit de arme wijk zo een kansrijker netwerk krijgen en dat de kinderen uit de rijke wijk kunnen leren van de arme kinderen.

Ik vraag haar of ze zelf tot de mensen uit de arme wijk behoort. “Nee”, zegt ze, “Daar heb ik te veel geld voor.” En kan je dankbaar zijn, dat jij dat geld hebt? “Ja, zéker!” Maar ze krijgt tranen in haar ogen. Ik vraag haar wat haar raakt. “Ik weet ‘t niet goed,” zegt ze, “ik ben erg dankbaar dat ik geld heb, maar ik kan het niet aanzien als anderen te weinig geld hebben.” Ik vraag haar wie ze dan vooral ziet, als ze ‘anderen’ zegt. “Familieleden, en vooral mijn neef.” “Kijk naar ze”, zeg ik, “en zeg ze: Ik heb meer, jullie minder.” Ik zie aan haar manier van kijken dat ze, zodra ze die zin uitspreekt, wegkijkt van waar ze eerst haar familieleden positioneerde. “Kijk naar ze, zíe ze, en zeg: Ik heb meer, jullie minder.” “Ik heb meer, jullie minder.” Ik laat het haar een aantal keren herhalen, tot ik zie dat ze berustend uitademt en de familieleden werkelijk ziet. En dan zegt ze: “Ik heb meer géld dan jullie.”

Terwijl zij naar de plek kijkt waar ze haar familieleden ziet, zie ik dat ze een hele kostbare bril op heeft met diamantjes bij de scharnieren.

“Ik schaam me voor jullie” laat ik haar zeggen, om te testen of dit het geval is. “Ik schaam me voor jullie” zegt ze, snikkend en ja-knikkend. “Ja, ik durfde jullie niet onder ogen te komen en ja, ik schaam me bij mijn rijke vrienden voor jullie.” Ik laat haar zeggen: “Ik heb een hele dure bril, en toch kan ik jullie niet zien.” Ze zegt het lachend, maar ook beschaamd en zegt: “Zelfs met mijn dure bril kon ik jullie niet zien. Jullie zijn mijn familie, ik ben jullie nicht. Ik hoor bij jullie. Jullie horen bij mij.” Ik stel haar voor het volgende tegen haar neef te zeggen: “Ik denk dat ik veel te leren heb van je. Ik moest je maar ‘s opzoeken en een tijdje met jou mee leven.”

Nu laat ik haar omdraaien om naar het project te kijken en vraag haar waar ze de rijke school ziet, en waar de arme school. Ze legt voor beiden een blad neer die zojuist van de boom vielen, ongeveer twee meter van elkaar af. Ik vraag haar: “En, waar sta jij?” Ze staat op en gaat midden tussen de beide bladeren staan, die beide scholen representeren. “Dus jij hoort bij geen van beiden?” vraag ik haar. “Ik ben de brug die hen verbindt”, antwoordt ze.

Ik vraag haar in de rijke wijk te gaan staan. “Ik hoor bij jullie”, laat ik haar zeggen tegen de rijke mensen hier, “Ik heb geld, ik hoor bij jullie.”

Dan vraag ik haar naar de arme wijk te gaan en daar tegen de arme mensen te zeggen: “En ik hoor ook bij jullie, kijk maar, daar staan mijn familieleden”, en ze wijst naar haar neef en andere familieleden. “En ik ga bij ze in de leer.”

Mensen die verbindende, of brug-functies innemen zijn er waarschijnlijk goed in, omdat ze eigenlijk bij geen van beide oevers horen. Het kan enorm bevredigend zijn om dan te verbinden. Er zit vaak ook een enorm verlangen in om echt ergens bij te horen. Maar dan wordt je dus onmiddellijk ontrouw aan ‘de andere oever.’ In projecten zou dat wel eens een verlammende werking kunnen hebben…