Genegeerd geld

Afgelopen zomer was ik deelnemer bij een opstelling over de vraag wat de Westerse wereld kwijt geraakt was.  Het was een opstelling waarbij deelnemers zich mochten melden als ze voelden dat ze iets representeerden. Ik was eerst erg terughoudend, omdat ik het vreemd vond om een opstelling te doen gebaseerd op een aanname.  Maar op een gegeven moment voelde ik heel erg dat het aspect geld er in wilde komen en ik meldde me als representant van geld. Ik werd gevraagd om in de opstelling te komen, maar ik bleef zitten, er was geen enkele impuls de opstelling in te gaan.  

Steeds meer realiseerde ik me dat ik in deze rol me zat te verkneukelen dat niemand aandacht aan me schonk en niemand me zag. Alle focus van begeleider, representanten en publiek was op de opstelling in het midden gericht. Na een hele tijd werd gevraagd hoe het met ‘geld’ ging, en ik (‘geld’) zei dat ik me vermaakte met het feit dat niemand aandacht aan me schonk. Zelfs daarna bleef iedereen ’geld’ negeren. En het grappige van die rol was, dat ik dat daarvan genoot.. het voelde als een spel. 

Op het laatst vroeg de begeleider of ‘geld’ in de opstelling wilde komen.  Ik bleef zitten en ik hoorde mezelf zeggen: ”ik kan niet in de opstelling komen want ik zit in de zakken van iedereen”. Uit degene die naast me zat ontsnapte de snauw: “dat is een valstrik”.  En ik (‘geld’) reageerde direct met: “ja dat klopt, dat is de valstrik”. 

Deze representantenrol is me lang bijgebleven. Vooral hoe de representant van geld zo volslagen genegeerd werd doordat de focus vol op de elementen was die binnen de kring van deelnemers waren opgesteld. En ook het genoegen dat ik in de rol ervoer van zo genegeerd te worden!  Maandenlang bleef het met me meelopen hoe dit toch zat.  

Ik heb al vaak allerlei aspecten van ‘geld’ in opstellingen gezien, maar nog nooit dat een aspect zó genegeerd werd. 

Welke functies heeft geld allemaal en welke van die functies willen we liefst niet zien? Wat zou de prijs kunnen zijn als we dat echt in de ogen zouden kijken? 

Ooit werd geld uitgevonden om een efficiëntere uitwisseling mogelijk te maken. Als ik een varken wilde hebben en een koe in de aanbieding had was het erg ingewikkeld om samen uit te vinden hoeveel spullen daar dan nog bij geleverd moesten worden om beiden het gevoel te geven dat het eerlijk was. Als het eerlijk voelt dan kunnen beide partijen elkaar in de ogen kijken. Als er één het gevoel heeft dat hij de ander een loer draait, is het knap lastig om die ander nog recht in de ogen te kijken.  

Met de invoering van geld en de algemene afspraken over de waarde daarvan, wordt geld een soort tussenpersoon. Je kijkt naar het geld en niet meer naar de ogen van de andere partij. Daardoor wordt het een stuk makkelijker om je schuldig te maken, of de ander te beschuldigen, want tegelijkertijd je beklagen of de ander wat te verwijten en diegene in de ogen kijken gaat heel lastig!   (Probeer het maar eens: iemand echt iets verwijten en diegene tegelijkertijd echt in de ogen kijken!) 

Zou het zo kunnen zijn dat geld het makkelijker maakt om je schuldig te maken zonder je schuldig te voelen?  

We weten vanuit het systemisch werk dat leven met een schuld ondragelijk voelt. De ‘beste’ manier om met schuld te leven is om weg te kijken van de schuld, weg te kijken van de slachtoffers en ook weg te kijken van degenen die het slechter hebben dan jij.   Je erg inzetten voor een betere wereld is één van de patronen die voortkomt uit een systeem waar weggekeken werd of wordt. Idealen zoals ‘een betere wereld willen’ sluit echter de realiteit van de ‘wereld zoals die nu is’ uit.  Geld maakt het over het algemeen makkelijker om met idealen te leven. 

Zou het zo zijn dat toen geld in deze opstelling kwam, de achterkant van de idealen zichtbaar kon worden? Dat wat we niet hoeven te zien als we onze focus houden op onze idealen?