Plaats delict!

Als ik in Ljubljana, de hoofdstad van Slovenië, aankom voor een boekpresentatie en een workshop, is het eerste wat ik wil, na mijn koffer op een hotelkamer geparkeerd te hebben, de stad in gaan. Alleen. Te voet, liefst. Alleen de eerste paar uur na aankomst kan ik me blootstellen aan de indrukken van de stad, van het land.

Ik loop. Heb wel een kaart bij me maar laat me leiden door wat mijn aandacht trekt. ‘Wat probeert deze stad me te vertellen?’, is het mantra in mijn hoofd. Ik kijk naar hoe de mensen lopen: een beetje ingehouden. Net alsof ze uitreiken met iets dat ze kunnen bieden, maar zich dan ook weer halfweg terugtrekken. Er is veel kunst op straat. Kunst met een ingehouden humor, een soort lachen achter de hand. Dit patroon van uitreiken en inhouden blijkt ook in de dagen erna een zich herhalend patroon. De Nederlandse ambassadeur, die bij de boekpresentatie aanwezig is bevestigt dat, heftig knikkend.

Zo’n nieuwe plek is als een plaats delict. Ik ben geen rechercheur maar wel dol op politieseries. De eerste, fenomenologische indruk kun je maar één keer opdoen. Dat is overigens net als met opstellingen. Alle belangrijke informatie over de patronen bij een mens, in een familie, in een organisatie, bij een maatschappelijk vraagstuk of in een land, zit al opgevouwen en soms versleuteld in de eerste contacten. Maar meestal herken ik het dan nog niet. Als ik naarstig probeer te analyseren, dan werkt dat meestal niet om het patroon boven te laten komen drijven. Maar let je even niet op, dan komt het patroon naar boven. Het werkt net als bij een zwakke ster: kijk je er een beetje langs, dan zie je hem opeens helder opschitteren.

Een plaats delict. Er móet hier iets gebeurd zijn waardoor het er nu uitziet zoals het eruit ziet. In de Japanse filosofie is er het begrip ‘Ba’, het punt van gezamenlijke oorsprong. Dat is het punt waar we naar zoeken. Dat is het punt van waaruit begrepen kan worden. Dat is het punt van waaruit vrede mogelijk is. En van waaruit verandering kan ontstaan.

Het Nederlandse veld van opstellingen is momenteel een plaats delict. Het veld is veranderd. Geleidelijk opeens. Het gaat nu om systemische intelligentie die voorbij opstellingen naar boven komt drijven. Systemische intelligentie is overal. Jaren hebben we geprobeerd om duidelijk te maken dat opstellingen interessant en diep helend zijn, en dat systemische interventies kansrijk zijn: veel impact met weinig woorden. Nu pas zien we op deze plaats delict dat systemische intelligentie en systemische intuïtie er altijd en overal al waren en zijn. Zonder systemisch bewustzijn zouden de meesten van ons nu niet doen wat we doen.

In plaats van uitreiken met onze systemische methode kunnen we nu gaan luisteren naar de systemische intelligentie en systemische intuïtie die er overal is in de samenleving.