Systemisch afscheid nemen

Veel mensen die opgeleid zijn in systemisch werk, hebben de werkvorm ‘systemische boedelscheiding’ leren kennen. Deze werkvorm is jaren geleden ontwikkeld door Jan Jacob Stam en deze is ook opgenomen in de boeken Systemisch Coachen en Veldwerk. De werkvorm is te gebruiken in een setting waar je een opstelling doet, of als je bijvoorbeeld iemand 1-op-1 coacht. Het is eigenlijk een ritueel dat iemand kan helpen (alsnog) afscheid te nemen en op die manier zichzelf vrij te maken voor een nieuwe (werk)relatie, baan, etc.

Laatst kreeg ik een vraag van een van onze deelnemers: hoe neem ik passend afscheid van een medewerker?

In mijn tijd als leidinggevende heb ik manieren gevonden om de elementen in de systemische boedelscheiding te ‘vertalen’ naar een afscheidsspeech. Want het afscheid nemen en ontrafelen van systemen kun je ook doen bij een afscheidsreceptie. Of in een 1-op-1 laatste gesprek. Of in een brief waarin het ontslag bevestigd wordt.

Een afscheidsspeech kon dan zo ongeveer gaan:

“Beste …. , je hebt x jaar voor deze organisatie gewerkt. En in die jaren heb je ongetwijfeld veel gegeven zoals, tijd, aandacht, kennis, liefde, professionaliteit, etc. En ook heb je in die jaren ongetwijfeld veel ontvangen vanuit de organisatie naar jou, zoals loon, opleidingen, ervaringen, complimenten etc. En misschien heb je daarin dingen gemist, of heeft de organisatie dingen gemist. En misschien is minder of meer gegeven, dan er is ontvangen. Soms geef je meer dan je ontvangt en soms ontvang je meer dan je geeft. Er zou dus een disbalans kunnen zijn…misschien kan je het voelen en misschien ook niet… En hoe zou het zijn als wij elkaar daarin ontslaan van welke claim dan ook. Het hoeft niet ingelost te worden op welke manier dan ook. We trekken er ieder een streep onder, vandaag.

En wellicht heb je in het geven ook iets gegeven wat van jou is, iets van een andere grootheid, wat eigenlijk jou alleen kan toebehoren. Bijvoorbeeld je hart, je passie, je zelfvertrouwen. We hebben er tot nu toe van genoten. En: neem dit met jou mee alsjeblieft. Neem dat mee, het is van jou en mogelijk heb je het nodig in je verdere leven of in je volgende baan.  Dus als je straks hier weg loopt (meestal kijk ik even welke kado’s iemand heeft gehad en gebruik ik dat..) met je wijn en alles wat je ontvangen hebt neem dat dan alsjeblieft ook met je mee.”

En vanzelfsprekend pas je de woorden die passen bij wat degene daadwerkelijk gegeven, genomen en mee te nemen heeft aan, bij de persoon wie het betreft!

Hoe meer leidinggevenden op een dergelijk complete manier durven afscheid te nemen van hun medewerkers, hoe beter nieuwe medewerkers zich kunnen verbinden aan de organisatie. (en hoe beter je ex-medewerker een volgende passende plek kan invullen).