De groeipijn van ouderschap

De eerste middag over ouderschap was op 12 januari. Het thema was rond om de pubertijd. Hoe verhoud je je ten opzichte van pubers, of pubergedrag? Vooral het ‘nietsdoen’ van pubers wekt zoveel irritatie op. En het gamen.

‘Oh dat níetsdoen, dat lamlendige, daar wordt ik zo geïrriteerd van’ zei één van de deelnemers. ‘Ik weet wel dat dat niet helpt en dat ik me niet moet laten irriteren, maar grrrrrr…’ Ik kan precies zien welke deelnemers kinderen in de pubertijd hebben omdat ik ze zo zie mee resoneren op die ongewilde irritatie over het nietsdoen van hun kinderen. Kennelijk is pubergedrag er dus goed in om bij de ouders iets op te wekken wat die ouder zelf helemaal niet wil. Mmm interessant, zou het zo kunnen zijn dat het pubergedrag nog een kindillusie van de ouder(s) in beeld wil brengen?

Op nummer twee van irritatie opwekkers wordt het gamen genoemd.

Een van de deelnemers vertelt dat ze na veel irritatie van een zoon die altijd pas na de maaltijd beneden komt om te eten. Zij had hem gevraagd eens uit te leggen hoe dat gamen nou gaat. En toen begreep ze, dat je met gamen in een team speelt en dus niet zomaar kan zeggen dat je moet eten, want dan benadeel je je team. Nu begrijpt ze dat beter en overleggen ze  hoe veel tijd hij nog nodig heeft. Opvallend dat zoveel ouders eigenlijk niet weten wat dat gamen inhoudt. Het ís ook echt iets van deze jonge generatie, de ouders hebben niets vergelijkbaars met wat zij op die leeftijd deden. De ouders van nu worden met een nieuwe werkelijkheid geconfronteerd, waar maar al te makkelijk het oordeel ‘ja maar dat is niet de werkelijke wereld’ over uitgesproken wordt.

En dan komt het thema ‘hun toekomst’ naar boven drijven. De spagaat van ouders over ‘laat hem of haar maar lekker gelukkig worden, dondert niet met welke opleiding en de enorme druk van buiten af met de gedachte: ‘hoe hoger de opleiding, hoe meer kansen op een geslaagd leven’. De hele school periode van kinderen lijkt klem te zitten tussen die uitersten. Tja, dan is nietsdoen een logische: ‘wat willen jullie nou van me?’ lijkt dat gedrag te zeggen.

Het is niet het kind dat dit expres doet, maar bekijk het gedrag eens apart van het kind. Het gedrag probeert het systeem in orde en compleet te maken, of onlogische opdrachten in beeld te brengen. Dat gaat onbewust. Het vervelende is alleen dat gedrag niet onze taal spreekt, maar alleen gedrag kan laten zien.

Wij volwassenen kunnen aanleren om systemisch naar gedrag te kijken en je af en toe afvragen: ‘Zou het zo kunnen zijn dat dit gedrag nu iets van mij vraagt? Heb ik nog iets te leren? Is er nog iets dat ik te integreren heb? Is er iets dat voorbij is en dat ik voorbij moet laten zijn?’

Na deze eerste ouderschap sessie druppelen bij mij inzichten binnen. Ik realiseer me dat je als ouders net zo te groeien hebt als je kinderen. Maar ook, dat je eigenlijk steeds achter hun groei aanloopt. Opeens merk je dat je baby geen baby meer is maar peuter. Opeens kan hij/zij dingen zelf. Hoe ga jij dan om met jouw gewoonte tot dan toe om hem of haar te helpen? Groei je op tijd mee met deze nieuwe levensfase?

Groei, dat betekent steeds iets achterlaten. En steeds iets onbekends toelaten. Dat doet soms pijn. Ja ook ouderschap heeft groeipijn. Kennelijk is dat een goed teken!

Zolang kinderen nog klein zijn gaat dit meegroeien meestal wel soepeltjes. Maar pubergedrag is vaak zo onvoorspelbaar. Het ene moment is het een volwassene met een volwassen stem en met kennis die de jouwe te boven kan gaan en het andere moment is het nog een klein kind die geborgenheid en structuur nodig heeft. Hoe daar in je opvoeding op te reageren?

Een ander inzicht kreeg ik over de uitwisseling. Als kind krijg je van de ouders. En tussen zussen en broers is ook een ordeningsverschil waardoor het geen gelijkwaardige uitwisseling is. In een familie kan een kind dus niet oefenen met uitwisseling tussen gelijken. Daarvoor heeft het peers nodig, leeftijdsgenoten, met groepen zonder leiding van boven af.

Uiteindelijk vergt volwassen zijn een gelijkwaardige uitwisseling kunnen hebben, om zo onder andere partnerschap aan te kunnen gaan.

Nog zo’n klem voor kinderen in puber tijd: van boven af komt de eis: word eens volwassen, maar hoe moet je weten wat volwassenheid is als je het nooit hebt kunnen oefenen? Een antwoord zou kunnen zijn: door het af te kijken van de ouders. Ja, zo wordt vaak doorgegeven hoe de ouders en de ouders en de ouders het doen en deden. Maar dat is niet leren door uitwisselen in gelijkwaardigheid, dat is overnemen.

En bovendien, zijn wij als ouders wel zo volwassen? Als we zo geïrriteerd raken terwijl we dat zelf helemaal niet willen en ook weten dat het niets helpt, nemen we dan onze volwassen positie in?

Waarin nog op te groeien? Kan het gedrag van ons kind ons leren wat we aan te kijken en te erkennen hebben?

Durven we van onze kinderen te leren? En wat hebben we in deze fase achter te laten?

Zo prachtig hoe de moeder haar zoon vroeg om haar te leren wat gamen inhoudt. Toen kon ze een groot deel van haar irritatie achterlaten. Maar mogelijk kon ze ook iets achterlaten van haar functie als moeder uit een eerdere levensfase en meegroeien met wat de puber tijd nu van haar ouderschap vraagt.

Bibi Schreuder.

15 januari 2021