Niemands schuld

‘Het is niet jouw schuld’, liet ik een coachee hardop uitspreken. En daarna: ‘Het is niemands schuld’. Een diepe stilte ontstond, waarin voelbaar werd hoeveel pijn er in dit familiesysteem was en is.

De oorspronkelijke vraag ging over daderschap. De coachee worstelde ermee dat ze vaak zo venijnig uit de hoek kon komen. We onderzochten waar daderschap en slachtofferschap in de geschiedenis geen plek mocht krijgen, maar daar vond ik weinig bodem voor.

Haar vader was drie maanden oud toen zijn moeder overleed. Aan longontsteking, ja, waarschijnlijk was ze wel verzwakt na de bevalling. Vier oudere kinderen raakten ook hun moeder kwijt, en hun vader raakte zijn vrouw kwijt. M ‘Het was zijn schuld’ was de zó onuitgesproken zin die in dit systeem rondwaarde.

De coachee heeft dit kennelijk als kind onbewust opgepikt. De voelsprieten van kinderen voelen wat onuitgesproken is in een systeem. De voelsprieten van een kind pikken op wat vaders ‘schuld’ is en dus neemt een dochter dat van de schouders van vader, dat gebeurt nou eenmaal. ‘Tja, en als je schuld hebt, dan ben je een dader’, wordt dan de groef waarin het patroon blijft hangen. Het venijn brengt onbewust de onuitgesproken venijnige gedachten van de oudere broers en zussen van vader in beeld en het gevoel van de dochter dat ze daderschapsenergie heeft probeert onbewust de vader daartegen te beschermen.

Maar na het uitspreken van ‘het is niemands schuld’, ontstond er een enorme leegte. En zelfs door het computerscherm heen voelde ik de pijn. Zelfs de enorm ontwikkelde ratio van deze vrouw kon deze pijn niet verslaan. De pijn die er was, die is er, voelbaar …

En in deze stilte ontstaat bij mij het inzicht, dat dit daderschap ook een overlevingsmanier is. Zolang het iemands schuld is, hoeven we de pijn niet te voelen. Maar als niemand schuldig is, ontstaat er een leegte waar de pijn onvermijdelijk uit opdoemt.